Umysł świadomy i nieświadomy

„Dopóki nie uczynisz nieświadomego świadomym, będzie ono kierowało
Twoim życiem, a Ty będziesz nazywał to przeznaczeniem”  –  powiedział sto lat temu Carl Gustaw Jung. Od tego czasu badania naukowe obaliły wiele psychologicznych teorii, jednak wprowadzone przez Junga pojęcia nieświadomości trwa stale się rozwijając.

Umysł  każdego  człowieka  składa  się  z  przynajmniej  dwóch  integralnych  części:  świadomej i nieświadomej.

Umysł świadomy kojarzony jest z korą mózgową i lewą półkulą mózgu, umysł nieświadomy lokalizuje się w głębszych, starszych częściach mózgu: tzw. mózgu ssaczym i gadzim.

Umysł świadomy  jest odpowiedzialny za myślenie racjonalne,  działa jednowątkowo tzn. w danej chwili jego uwaga może się skupiać na bardzo wąskim obszarze rzeczywistości i przetwarza na raz tylko małe porcje informacji (1-4 jednocześnie). Pamięć świadoma jest krótkoterminowa i mało pojemna. Umysł świadomy identyfikuje informacje w czasie, rozróżniając przeszłość przyszłość i teraźniejszość.

Umysł nieświadomy zawiera w sobie wszystkie doświadczenia z całego życia, przetwarza holistycznie informacje (ok. 20 tys. jednocześnie), zarządza wszystkimi funkcjami organizmu, sprawuje kontrolę nad ciałem  i  wszystkimi  zmysłami.  Procesy  te  działają  wielowątkowo  i  niezależnie  od  siebie –  „w  tle”procesów świadomych.
W  obszarach  nieświadomych umysłu  mieści  się  pojemna  (być  może  nieskończenie  pojemna) i  długoterminowa  pamięć.  Utracone  przez  świadomość  informacje  pozostają  w  obszarach nieświadomych  (zapominanie).  Przypominanie  polega  na  ponownym  uświadomieniu  informacji znajdującej się w obszarach nieświadomych.
Nie  zna  pojęć  czasu  (nie rozróżnia przeszłości, teraźniejszości i przyszłości). Nie osądza ani nie rozumuje. Umysł  nieświadomy zachowuje  się  jak  posłuszny  niewolnik automatycznie reagując na komendy.  Jest źródłem wyobraźni i  twórczości. 
Umysł nieświadomy rozumie język w bardzo prosty sposób.: nie rozumie czasu, zaprzeczeń, trybów warunkowych, nie rozumie gramatyki, nie rozumie żartów.

Umysł  nieświadomy  informuje  umysł świadomy  (na  poziomie  odczuć  i  wrażeń),  że pojawiły się nowe dane, zgodnie z którymi należy działać. Komunikacja  między  umysłem  świadomym  i  nieświadomym  może  się  odbywać   przez  emocje, wrażenia zmysłowe i symbole, bajki, metafory, sztukę oraz poprzez sny i naturalne sygnały ciała.

Świadomość  i  nieświadomość cały czas współpracują i obie podlegają zmianom. Zmiany następują na skutek  czynników  zewnętrznych  np.  wychowanie,  doświadczenia  życiowe  lub  wewnętrznych  np. poprzez uświadamianie.

“To co sobie uświadamiasz, to także kontrolujesz; to czego sobie nie uświadamiasz,
kontroluje ciebie. Jesteśmy niewolnikami tego, czego sobie nie uświadamiamy.

Jeśli coś sobie uświadomisz, uwolnisz się od tego. To coś jest oczywiście nadal w tobie,
 jednak nie stanowi dla ciebie przeszkody: nie kontroluje cię, nie zniewala. I na tym polega podstawowa różnica.”

Antony de Mello “Przebudzenie”